Pedagog specjalny

Kwiecień miesiącem wiedzy o autyźmie.

Poniżej znajduje się link do prezentacji dotyczącej funkcjonowania osób ze spektrum autyzmu.

https://drive.google.com/file/d/1wQ19gt8zGcHM8gc3LwnTaUpWCQV1c74V/view?usp=sharing

Sala terapii zajęciowej

Z uwagi na specjalne potrzeby edukacyjne uczniów w naszej szkole powstała sala terapeutyczna, w której prowadzone są zajęcia rewalidacyjne, korekcyjno-kompensacyjne, logopedyczne i Trening Umiejętności Społecznych. Sala wyposażona jest w wysokiej jakości sprzęt, który wspomaga wszechstronny rozwój uczniów. Dzieci mogą korzystać z wielu gier, pomocy sensorycznych, tablicy ledowej, komputera oraz wielu narzędzi usprawniających sprawność manualną (pisaki, długopisy 3D, piasek kinetyczny, układanki, wydzieranki itp.) Uczniowie korzystają też z różnych programów edukacyjnych i logopedycznych. W sali znajduje się także kącik relaksacyjny wyposażony w pufy, materace i maskotki.

Depresja u dzieci i młodzieży. Gdzie szukać pomocy?

Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) depresja jest jedną z najczęściej występujących chorób na świecie. Depresja jest coraz powszechniej diagnozowana również u dzieci i młodzieży. Szacuje się, że występuje u 1% dzieci w wieku przedszkolnym powyżej 2 i 3 r.ż., u 2% w grupie dzieci w wieku 6-12 lat, w niektórych badaniach 4—8%, a według innych nawet do 20% w grupie młodzieńczej.

Depresja jest chorobą i należy do tych przeżyć, które trudno wyrazić słowami. Depresją w języku potocznym najczęściej określamy reakcję na trudne wydarzenie. Dzieci i młodzież czasami odczuwają smutek spowodowany niespełnioną miłością czy gorszą oceną ze sprawdzianu. Jednak depresja to choroba. Jest to klinicznie rozpoznany zespół depresyjny, który charakteryzuje się długotrwałością, szkodliwością i poważnym stanem, który objawia się nadmiernym obniżeniem nastroju oraz innymi objawami psychicznymi, behawioralnymi i fizycznymi.

Objawy depresji u dzieci i młodzieży

Objawy depresji dziecięcej i młodzieńczej przypominają objawy depresji osób dorosłych:

• Smutek, przygnębienie – u dzieci i młodzieży może objawiać się poprzez płaczliwość, rozdrażenienie, napady złości.
• Zobojętnienie, trudność w przeżywaniu radości- dziecko nie cieszy się z tego, co wcześniej sprawiało mu radość.
• Zniechęcenie- dziecko porzuca swoje ulubione aktywności, hobby, nie chce spotykać się z rówieśnikami, niechętnie realizuje codzienne czynności (obowiązki domowe, nauka, higiena).
• Nieumiejętność poradzenia sobie z krytyką, uwagami ze strony otoczenia- zdarzają się wybuchy płaczu, złości nieadekwatne do sytuacji.
• Negatywne schematy myślowe na temat świata i siebie (niska samoocena) – dziecko jest pesymistyczne, negatywnie ocenia swój wygląd, umiejętności, otaczającą rzeczywistość.
• Poczucie bycia niepotrzebnym- doszukuje się winy w sobie, twierdzi, że innym będzie lepiej bez niego.
• Niepokój, napięcie, zdenerwowanie- dziecko nie potrafi wskazać źródła lęku, jest zdenerwowane.
• Zmiana wzorca snu – trudności z zasypianiem lub wczesne wybudzanie.
• Wzrost lub spadek apetytu.
• Podejmowanie zachowań ryzykownych- próbując zapanować nad lękiem, niską samooceną wpada w „złe towarzystwo”, próbuje środków psychoaktywnych, podejmuje zachowania agresywne lub autoagresywne.
• Objawy psychotyczne (w ciężkim przypadku depresji)- pojawiają się rzadziej u dzieci, częściej u nastolatków i objawiają się poprzez słyszenie negatywnego głosu na temat swojego zachowania, umiejętności, głos, który obwinia, zachęca do autoagresji.
• Myśli rezygnacyjne, samobójcze oraz próby samobójcze.

Ponadto typowymi zachowaniami świadczącymi o depresji u dzieci i młodzieży są:

• Trudności w funkcjonowaniu szkolnym np. trudności w koncentracji uwagi, mimo nauki gorsze oceny, zwiększona absencja, unikanie lekcji, na których są przewidziane sprawdziany, spóźnianie się na lekcje.
• Trudności w usiedzeniu w miejscu, bez ruchu, niepokój manipulacyjny np. kręcenie włosów, skubanie skórek u paznokci, pociąganie ubrań. Zachowania te pozostawione często w kontraście z spowolnieniem psychoruchowym, cichym wypowiadaniem się.
• Wzmożona drażliwość, częste złości, napady płaczu.
• Odmowa współpracy, wręcz aspołeczność.
• Uskarżanie się na różne objawy takie jak bóle głowy, brzucha, ramion, nóg pomimo braku przyczyny somatycznej.

Przyczyny depresji

Przyczyną wystąpienia depresji są złożone współdziałania wielu czynników biologicznych, psychologicznych, społecznych i środowiskowych. Do najczęstszych przyczyn depresji u dzieci i nastolatków należą:

• Zaburzenie równowagi pomiędzy substancjami biochemicznymi w mózgu,
• Czynnik genetyczny,
• Środowisko i atmosfera rodzinna (np. utrata ukochanej osoby, rozwód rodziców),
• Sytuacja szkolna dziecka (np. niepowodzenia szkolne, przemoc rówieśnicza, atmosfera napięcia w klasie).

Leczenie
Leczenie dzieci i młodzieży powinno być kompleksowe i nakierowane zarówno na objawy, jak i potrzeby rozwojowe. Ważne jest, by leczenie uwzględniało wszystkie sfery nieprawidłowego funkcjonowania takie jak: trudności społeczne, niepowodzenia szkolne, nieprawidłowe relacje w rodzinie. W przypadku nasilonej depresji stosuje się psychoterapię, w zależności od potrzeb może być indywidualna, grupowa lub rodzinna. W niektórych sytuacjach istnieje konieczność włączenia leczenia farmakologicznego.

Jak zapobiegać depresji u dzieci i młodzieży?Ważną profilaktyką zdrowia psychicznego jest świadomość, że depresja jest chorobą, którą należy leczyć. Wcześniejsze rozpoczęcie leczenia ma lepsze rokowania. Ważną informacją jest to, że depresja u dzieci jest wyleczalna, istnieje niskie ryzyko pojawiania się kolejnych epizodów depresyjnych w przyszłości.
Ponadto, dbanie o zdrowia psychicznego jest tak samo ważne jak zdrowie fizyczne. Podstawowymi działaniami są między innymi:

• Aktywność fizyczna,
• Odpowiednia ilość snu,
• Zdrowe odżywanie,
• Ograniczenie stresu,

Gdzie szukać pomocy?

Rodzicu, jeśli zauważysz wyżej opisane objawy, które utrudniają funkcjonowanie dziecka w domu, w szkole, w grupie rówieśniczej i/ lub utrzymują się dłużej niż 2 tygodnie zgłoś się po fachową pomoc.

Nauczycielu, koniecznie zgłoś niepokojące Cię objawy rodzicowi!

1. Jeśli zauważysz niepokojące zachowania u dziecka / nastolatka możesz skontaktować się z bezpłatną infolinią Telefonu dla Rodziców i Nauczycieli w sprawie Bezpieczeństwa Dzieci 800 100 100. [www.800100100.pl]

2. Ponadto można zadzwonić do Antydepresyjnego Telefonu Zaufania Fundacji ITAKA 22 484 88 01 [stopdepresji.pl] 3. Skorzystaj z konsultacji lekarza wyspecjalizowanego w psychiatrii dzieci i młodzieży, ewentualnie skorzystaj z konsultacji z psychologiem lub lekarzem pediatrą, który w razie potrzeby skieruje do odpowiedniego lekarza psychiatry.
   4. Sytuacją, kiedy bezwzględnie należy poszukiwać pomocy lekarza psychiatry jest zagrożenie samobójstwem.

Źródło:

1. Radziwiłłowicz W., Depresja u dzieci i młodzieży. Analiza systemu rodzinnego- ujęcie kliniczne., Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, 2010.
2. Kicińska L., Depresja u dzieci i nastolatków. Na co zwracać uwagę?, w: https://rodzice.fdds.pl/ [ 06.10.2022].
3. Turno M. One są wśród nas. Dziecko z depresją w przedszkolu i szkole. Ośrodek Rozwoju Edukacji Ministerstwa Edukacji Narodowej. 2010.

TUS

TUS to skrót od słów Trening Umiejętności Społecznych. Celem zajęć TUS jest rozwijanie kompetencji społecznych. Trening Umiejętności Społecznych to jedna z najskuteczniejszych terapii wspierających rozwój, łagodzących lub zapobiegających problemom emocjonalnym. Pomaga też radzić sobie z trudnościami pojawiającymi się w zachowaniach u dzieci i młodzieży.

Umiejętności społeczne to to, co umożliwia każdemu człowiekowi funkcjonowanie w społeczeństwie – w rodzinie, grupie rówieśniczej, szkole, pracy. To umiejętność zachowania się w różnorodnych sytuacjach społecznych, komunikowania, nawiązywania i utrzymywania relacji z innymi. Dzięki tym umiejętnościom dogadujemy się z innymi ludźmi, potrafimy zachować się odpowiednio do sytuacji, wiemy, co wypada, a co nie. Umiemy zarządzać swoimi emocjami i ich okazywaniem oraz adekwatnie reagować na emocje innych. Potrafimy rozmawiać i dostosować sposób rozmowy do okoliczności i ludzi, z którymi ją toczymy.

Większość ludzi nabywa umiejętności społeczne w rodzinie, przedszkolu, szkole jakby mimochodem. Dzieci rozwijają je obserwując i naśladując rodziców i innych dorosłych, czy testując różne zachowania i to, jak zareagują na nie inni. Są jednak osoby, którym nabywanie umiejętności społecznych nie przychodzi tak łatwo, np. dzieci z zespołem Aspergera czy autyzmem. Im właśnie pomaga TUS.

Osoby uczestniczące w TUS przechodzą swoistego rodzaju trening, który wspiera umiejętności potrzebne na co dzień, w wielu sytuacjach związanych z przebywaniem w różnych grupach społecznych. Podczas TUS dzieci i młodzież zdobywają umiejętności komunikacji, począwszy od nauki przedstawiania się i prowadzenia przyjaznych rozmów, poprzez opowiadanie o sobie, aktywne słuchanie, po umiejętność samokontroli i okazywania szacunku innym. Umiejętności społeczne, których uczy TUS, to też bardzo istotna w naszym życiu umiejętność rozpoznawania własnych emocji, radzenia sobie z nimi, radzenie sobie z lękiem, stresem. To również okazywanie zainteresowania uczuciami innych. TUS uczy też jaką postawę przyjąć w sytuacji zachowań prowokujących i agresywnych ze strony innych. Jak poradzić sobie z odrzuceniem i wykluczeniem. Pod tym hasłem mamy też umiejętności pokonywania trudności, asertywność, cierpliwość, rozwiązywanie problemów, także w grupie, umiejętność współzawodnictwa, wytrwałość.

Zajęcia TUS są przeznaczone głównie dla dzieci i młodzieży przeżywających trudności w relacjach, ale nie tylko. Trening szczególnie polecany jest dzieciom z autyzmem, zespołem Aspergera, zaburzeniami zachowania oraz z ADHD. Warto wspomnieć, że bardzo dobre efekty obserwujemy też u dzieci lękliwych, nieśmiałych i wycofanych. Bywają dzieci, którym trudno zawierać przyjaźnie, trudno poradzić sobie z przeżywanymi w relacjach emocjami, mimo, że na pierwszy rzut oka nie mają kłopotu z nawiązywaniem relacji rówieśniczych i funkcjonują nieźle w grupie. Dla takich dzieci również taki trening może być pomocny i dawać bardzo dobre efekty w codziennym funkcjonowaniu. Niewielkie wsparcie może powodować dużą zmianę.
W naszej szkole prowadzone są zajęcia TUS dla uczniów klasy IV w wymiarze 2 godziny tygodniowo.

Zajęcia rewalidacyjne

Zajęcia rewalidacyjne to odrębne zajęcia organizowane dla uczniów posiadających orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, wydane ze względu na niepełnosprawność. Z założenia mają na celu usprawnianie zaburzonych funkcji rozwojowych i intelektualnych.

Celem oddziaływań rewalidacyjnych jest maksymalizowanie potencjału rozwojowego dziecka. Prowadząc rewalidację, zmierzamy do jak największego usamodzielnienia ucznia i możliwie pełnego jego uczestnictwa w społeczeństwie. Cel ten możemy osiągnąć poprzez:

• rozwijanie mocnych stron dziecka i wykorzystywanie ich jako bazę do dalszej pracy,
• maksymalne usprawnianie najsilniejszych funkcji,
• korygowanie stwierdzonych zaburzeń,
• dynamizowanie rozwoju poprzez wykorzystywanie naturalnych sytuacji i aranżowanie przestrzeni do nabywania, rozwijania i ćwiczenia umiejętności.

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne są rodzajem terapii pedagogicznej (zwanej również terapią wychowawczą), ukierunkowanej na korygowanie i kompensowanie zaburzeń psychoruchowych dziecka jako jednej ze szczególnie ważnych przyczyn niepowodzeń w przedszkolu lub szkole. Zajęcia dedykowane są głównie dzieciom, którym brak opanowania pewnych umiejętności utrudnia prawidłowy rozwój.  Zajęcia mają za zadanie rozwijać oraz aktywizować funkcje osobowościowe i intelektualne młodych pacjentów, pomóc im w pełni uczestniczyć w procesie dydaktyczno-wychowawczym.

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne skierowane są do dzieci wymagających indywidualnego podejścia, mało samodzielnych, łatwo rozpraszających się, nieśmiałych, z dysleksją rozwojową (dysleksja, dysortografia, dysgrafia).  Są polecane także uczniom, którzy mają zaburzenia funkcji wzrokowych, słuchowych czy ruchowych. Jednym słowem do wszystkich dzieci, którym zaburzenia rozwojowe utrudniają opanowanie danych umiejętności, uznawanych za podstawowe. Każdy uczestnik terapii ma do zrealizowania indywidualny program terapii stworzony w oparciu o zalecenia Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej i nauczyciela prowadzącego grupę. Terapia jest skierowana zarówno do uczniów z brakami rozwojowymi w sferze percepcyjno-motorycznej, jak i z zaburzeniami w sferze emocjonalno-społecznej. Podczas zajęć uczniowie uczą się nowych rzeczy i doskonalą umiejętności, które już zdobyły, umacniają wiarę we własne możliwości i są zachęcane do większej samodzielności.

Kluczowym celem zajęć korekcyjno-kompensacyjnych jest pomoc uczestnikowi w pokonaniu trudności uniemożliwiających mu uzyskiwanie dobrych wyników w przedszkolu lub szkole. W naszej szkole podczas zajęć terapeuta korzysta z różnorodnych metod wspomagania rozwoju psychofizycznego, by osiągnąć najlepsze wyniki w pomocy dzieciom. Nasza szkoła ma również doskonale wyposażoną salę do prowadzenia zajęć o charakterze terapeutycznym.

W czasie zajęć wykorzystywane są najnowsze metody wspomagania rozwoju psychofizycznego, poprawy efektywności przyswajania treści programowych, korygowania i kompensowania zaburzeń funkcji poznawczych. 

• ćwiczenie poprawy koncentracji uwagi na danej czynności, spostrzegawczości,
• ćwiczenie poprawy pamięci i logicznego myślenia,
• doskonalenie sprawności ruchowej,
• polepszanie funkcji wzrokowej wraz z funkcją orientacji przestrzennej,
• usprawnianie funkcji słuchowej,
• doskonalenie sprawności manualnej,
• kształtowanie umiejętności porównywania, segregowania i samokontroli,
• poprawę umiejętności czytania,
• usprawnianie integracji percepcyjno-motorycznej,
• doskonalenie umiejętności pisania,
• poprawę umiejętności liczenia wraz wykonywaniem średniej trudności działań matematycznych,
• ulepszanie umiejętności stosowania poprawnej ortografii.